Συχνές Ερωτήσεις
Ποια είναι η διαφορά μεταξύ ψυχολόγου, σύμβουλου ψυχικής υγείας και ψυχιάτρου;
Κατ’ αρχάς η πρώτη μεγάλη διαφοροποίηση αφορά το θέμα των σπουδών. Ο ψυχίατρος έχει ολοκληρώσει σπουδές Ιατρικής, είναι δηλαδή γιατρός, και έχει ειδίκευση στην Ψυχιατρική, ενώ ο ψυχολόγος είναι πτυχιούχος Ψυχολογίας. Τις περισσότερες φορές μετά το πέρας των σπουδών του ένας ψυχολόγος επιλέγει να λάβει περαιτέρω ειδίκευση σε κάποιες κατευθύνσεις ανάλογα με τον κλάδο που επιθυμεί να ασχοληθεί.
Ο ψυχίατρος επομένως ασχολείται πρωταρχικά με την οργανική βάση των ψυχικών διαταραχών και κατά συνέπεια έχει την δυνατότητα να παρέμβει σε αυτά με την φαρμακευτική αγωγή, ενώ ο ψυχολόγος εστιάζει στις γνωστικές και συναισθηματικές πλευρές των συμπτωμάτων, αναζητεί τις αιτίες που τα συντηρούν και επεμβαίνει σε αυτές. Τα εργαλεία που χρησιμοποιεί λοιπόν ένας ψυχολόγος δεν είναι οι ιατρικές εξετάσεις και τα φάρμακα, αλλά οι διάφορες τεχνικές ψυχοθεραπείας κι αλλαγής συμπεριφοράς και συναισθηματικών ή νοητικών μοτίβων που δημιουργούν δυσλειτουργία στη ζωή του ανθρώπου.
Ο ψυχολόγος διαθέτει απαραίτητα Άδεια Ασκήσεως Επαγγέλματος, Υψηλή πανεπιστημιακή κατάρτιση στην Ψυχολογία, Εποπτευόμενη Ψυχολογική Πρακτική, Εκπαίδευση, και εκτεταμένη προσωπική θεραπεία με τον εαυτό του. Ο ψυχολόγος οφείλει να παραπέμπει, οποιοδήποτε σοβαρό περιστατικό, που κατά την κρίση του χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή, σε ψυχίατρο.
Στον ψυχολόγο μπορεί να απευθυνθεί όποιος αντιμετωπίζει ψυχολογικό πρόβλημα ακόμα και όταν δεν υπάρχει ψυχική διαταραχή ή ψυχοπαθολογία. Σε περιπτώσεις πάλι που έχει κριθεί απαραίτητη η φαρμακευτική αγωγή, ο ψυχολόγος λειτουργεί συνεπικουρικά στη θεραπεία μέσω της συνειδητής εργασίας που καθοδηγεί τον θεραπευόμενο να κάνει με τον εαυτό του.
Ο σύμβουλος ψυχικής υγείας, είναι ο επαγγελματίας που παρέχει συμβουλές σε ένα άτομο. Δεν υπάρχει σαφές νομικό και εκπαιδευτικό πλαίσιο για το τι χρειάζεται ακριβώς να σπουδάσει όποιος επιθυμεί να γίνει σύμβουλος ψυχικής υγείας. Ο σύμβουλος, επιλέγει την ειδίκευσή του σε συγκεκριμένες τεχνικές ή τομείς και καλείται να τηρεί λεπτές ισορροπίες. Ο Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας προωθεί την ψυχική υγεία και δύναται να είναι υποστηρικτικός σε δύσκολες εμπειρίες ζωής βοηθώντας το συμβουλευόμενο να προσαρμόζεται, να αλλάζει και να ζει με ένα λειτουργικό και εποικοδομητικό τρόπο.
Ποιά είναι η διάρκεια και ποιά η συχνότητα της ψυχοθεραπείας;
Ένα ραντεβού ή συνάντηση με έναν ψυχοθεραπευτή ονομάζεται συνεδρία. Παρόλο που η συνήθης διάρκεια μιας συνεδρίας είναι 45΄, η προσωπική μου πορεία κι εμπειρία δείχνει ότι δεν επαρκεί, καθώς ο θεραπευόμενος χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να αναλύσει την προσωπική του κατάσταση, να δημιουργηθεί η κατάλληλη αλληλεπίδραση με τον ψυχοθεραπευτή και να δοθούν οι κατευθυντήριες, οι παραινέσεις, οι προτάσεις ή ενδεχομένως και οι προσωπικές εργασίες μέχρι το επόμενο ραντεβού. Επομένως η διάρκεια της συνεδρίας ορίζεται στο διπλάσιο χρόνο της 1.30΄.
Πολλοί άνθρωποι με μία συνεδρία την εβδομάδα αισθάνονται καλά, είναι μια αρκετά καλή συχνότητα και η θεραπευτική διαδικασία διατηρεί την καλή ροή της. Κάποιοι βρίσκουν ότι μια συνεδρία κάθε δεύτερη εβδομάδα είναι επαρκής. Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις στις οποίες χρειάζονται περισσότερες από μία συνεδρίες την εβδομάδα, όπως κατά τη διάρκεια μιας κρίσης ή όταν κάποιος θέλει να επικεντρωθεί ακόμη πιο εντατικά στην ψυχοθεραπευτική ψυχοθεραπεία.
Κάθε άτομο και κατάσταση είναι μοναδικά, έτσι το χρονοδιάγραμμα για τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας ποικίλλει ανάλογα την περίπτωση (ανάλογα με τα «θέματα» τα οποία το άτομο επιθυμεί διερευνήσει, την ετοιμότητά του να εμβαθύνει στην πηγή των προβλημάτων του, αλλά και την πραγματική θέληση και διάθεσή του να προσεγγίσει τα θέματα που τον απασχολούν). Ανάλογα με τη φύση του αιτήματος που διαπραγματευόμαστε, προσδιορίζουμε και τη διάρκεια των συνεδριών. Φυσικά η αποτελεσματική ψυχοθεραπεία με πραγματικά μακροχρόνια αποτελέσματα τυπικά διαρκεί από λίγους έως αρκετούς μήνες , με την προϋπόθεση ότι ισχύει η τυπική συχνότητα, μια συνεδρία μια φορά την εβδομάδα ή δυο φορές μηνιαίως.
Ποιός είναι ο ρόλος του ψυχοθεραπευτή;
Ψυχοθεραπεία μπορεί να ασκήσει ένας Ψυχολόγος, ένας Ψυχίατρος, ένας Σύμβουλος ψυχικής υγείας, επιπρόσθετα της ακαδημαϊκής τους εκπαίδευσης. Οι σπουδές ψυχοθεραπείας μπορούν να γίνουν σε έναν ιδιωτικό Αναγνωρισμένο και Πιστοποιημένο Οργανισμό Ψυχοθεραπείας. Οι πιο διαδεδομένες θεραπευτικές προσεγγίσεις είναι η συστημική, η ψυχανάλυση, η υπαρξιακή, η γνωσιακή, η συμπεριφοριστική και η συνθετική προσέγγιση. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι ατομική, οικογενειακή, ομαδική, ζεύγους.
Η ψυχοθεραπεία βασίζεται στη σχέση θεραπευτή και θεραπευόμενου, επομένως ο ψυχοθεραπευτής θα πρέπει να διαθέτει ενσυναίσθηση, σεβασμό, πραγματική αγάπη για τον άνθρωπο, ενεργητική ακρόαση κτλ. Συγκεκριμένα, ο θεραπευτής καλείται να βοηθήσει τον θεραπευόμενο μέσα από μια σχέση που βασίζεται στη συνεργασία, με στόχο να κατανοήσει την εσωτερική πραγματικότητα του θεραπευόμενου, καθώς και τον τρόπο που αυτός ερμηνεύει και κατανοεί τις εμπειρίες του και έπειτα να τον βοηθήσει να αλλάξει τις δυσλειτουργικές στάσεις, πεποιθήσεις και συμπεριφορές του. Ανάλογα με τη θεραπευτική προσέγγιση στην οποία έχει εκπαιδευτεί ο θεραπευτής, εφαρμόζονται και οι θεραπευτικές τεχνικές και μέθοδοι.
Για την προσέγγιση στην οποία έχω εκπαιδευτεί και κυρίως εφαρμόζω δες εδω.
Τί ισχύει με το απόρρητο; Υπάρχει περίπτωση διαρροής υλικού χωρίς την άδειά μου;
Ο ψυχολόγος έχει πρωταρχική υποχρέωση απέναντι στον πελάτη του να τηρεί πλήρη εχεμύθεια για ό,τι περιέχεται σε γνώση του από την ιδιωτική ζωή και τις πράξεις του. Δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιεί για ιδιοτελείς σκοπούς πληροφορίες που έχει αντλήσει από τον πελάτη του. Επίσης, δεν προβαίνει σε μαγνητοφώνηση, κινηματογραφική λήψη ή φωτογράφηση χωρίς να το γνωρίζει ο πελάτης του. Δεν συζητά, περιπτώσεις πελατών του σε κύκλους εξωεπαγγελματικούς. Αν κατά τη διδασκαλία του ή στα συγγράματά του θέλει να χρησιμοποιήσει υλικό περιπτώσεων, φροντίζει οπωσδήποτε να κατοχυρωθεί η απόλυτη ανωνυμία τους.
Λύση της υποχρέωσης για την τήρηση του επαγγελματικού απορρήτου επιτρέπεται σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπου ο ψυχολόγος έχει σχηματίσει τη γνώμη ότι κινδυνεύει η ζωή (ασφάλεια) του πελάτη του ή η ζωή και η σωματική ακεραιότητα τρίτων προσώπων. Στην περίπτωση αυτή, η ανακοίνωση γίνεται μόνο σε αρμόδια πρόσωπα ή φορείς (οικείους, κηδεμόνα, δικαιοσύνη)
Πότε χρειάζομαι ψυχοθεραπεία;
Ενδείξεις ότι η ψυχοθεραπεία είναι το καλύτερο δώρο που μπορεί κάποιος να κάνει στον εαυτό του είναι όταν:
– Βιώνει έντονη και συχνή δυσφορία στην καθημερινότητά του, καθώς δυσκολεύεται να διαχειριστεί καθημερινές καταστάσεις (στη δουλειά, το σπίτι, το σχολείο). Μπορεί να αντιμετωπίζει προβλήματα συγκέντρωσης, μνήμης ή να μην έχει πλέον τη διάθεση να κάνει δραστηριότητες που έκανε στο παρελθόν.
– Έχει υποστεί ένα τραυματικό γεγονός και δεν μπορεί να σταματήσει να το σκέφτεται.
– Αντιμετωπίζει επαναλαμβανόμενα σωματικά συμπτώματα (π.χ. πονοκέφαλοι, πόνοι στο στομάχι) που δεν εξηγούνται ιατρικά. Η ψυχική μας κατάσταση συνδέεται με τις σωματικές μας λειτουργίες κι αντιδράσεις
– Χρησιμοποιεί υποκατάστατα για να διαχειριστεί το πρόβλημα. Πολλοί άνθρωποι όταν περνούν δύσκολες καταστάσεις στρέφονται στο αλκοόλ, το φαγητό, το κάπνισμα ή τις ναρκωτικές ουσίες για να διαχειριστούν το πρόβλημά τους.
– Η οικογένεια ή/ και οι φίλοι προτείνουν μια επίσκεψη σε ειδικό. Πολλές φορές, η οικογένειά μας και οι στενοί μας φίλοι παρατηρούν πράγματα σε εμάς που εμείς δυσκολευόμαστε να αντιληφθούμε.
– Οι σχέσεις χαρακτηρίζονται από συγκρούσεις, δεν δίνουν ικανοποίηση ή υπάρχει δυσκολία στην επίτευξη και διατήρησή τους.
– Υπάρχει αρνητική εικόνα για τον εαυτό και τη ζωή γενικότερα.
Λαμβάνω φαρμακευτική για κατάθλιψη ή αγχώδη διαταραχή, θα ήταν ωφέλιμο να κάνω και ψυχοθεραπεία;
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η πρακτική της συνδυαστικής θεραπείας, της ψυχιατρικής φαρμακευτικής αγωγής με την ψυχοθεραπεία, έχει γίνει ο πιο συνηθισμένος τρόπος αντιμετώπισης ψυχικών ασθενειών στη σημερινή εποχή.