Η επιλόχειος κατάθλιψη είναι ένα είδος κλινικής κατάθλιψης που, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, επηρεάζει το 15% των λεχώνων. Η επιλόχειος θλίψη είναι μια ήπιας μορφής διαταραχή της συμπεριφοράς, η οποία βιώνεται από έως και το 80% των γυναικών μετά των τοκετό. Τα συμπτώματα συνήθως διαρκούν λίγες ώρες ή μερικές μέρες και περιλαμβάνουν κλάμα, εκνευρισμό, υποχονδρίαση, υπνηλία, διαταραχές στη συγκέντρωση, απομόνωση και πονοκέφαλο, ενώ συνήθως υποχωρούν σύντομα.
Τα συμπτώματα της επιλόχειου κατάθλιψης μπορούν να εκδηλωθούν σε διάστημα από 24 ώρες μέχρι και 6 μήνες μετά τη γέννηση ενός παιδιού, ενώ σε περιπτώσεις που η μητέρα θηλάζει μπορεί να εμφανιστεί μετά τον απογαλακτισμό. Αυτά εμπεριέχουν κακή διάθεση, συχνά κλάματα, έλλειψη ικανοποίησης και ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που κάποτε προσέφεραν ευχαρίστηση, προβλήματα στον ύπνο, μείωση ή αύξηση του βάρους, μείωση της ενεργητικότητας, υπερβολική ανησυχία ή άγχος, αισθήματα αναξιότητας ή ενοχής, δυσκολία συγκέντρωσης ή λήψης αποφάσεων, σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας ή πρόκλησης βλάβης στο μωρό, μειωμένο ενδιαφέρον για σεξουαλικές επαφές, αισθήματα απόρριψης και σωματικά συμπτώματα όπως συχνοί πονοκέφαλοι, ταχυπαλμίες, ζαλάδες κλπ.
Γιατί εμφανίζεται
Παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν σε επιλόχειο κατάθλιψη είναι η ύπαρξη ιστορικού ψυχολογικών διαταραχών σε κάποια περίοδο της ζωής, μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, ένας δύσκολος τοκετός ή μια καισαρική ενάντια στην επιθυμία και τις προσδοκίες της γυναίκας να γεννήσει φυσιολογικά. Επιπρόσθετα, μια μη ισορροπημένη και με προβλήματα σχέση του ζευγαριού, μια συγκρουσιακή σχέση της λεχώνας με τη μητέρα της ή με την πεθερά της, η κούραση που βιώνει η μητέρα αντιμετωπίζοντας τη νέα κατάσταση. Περαιτέρω επιβαρύνουν η πτώση των ορμονών μετά τον τοκετό και η προσπάθεια αναπροσαρμογής του οργανισμού, ένα μωρό που δεν ηρεμεί η δεν κοιμάται πολύ ή που αντιμετωπίζει θέματα υγείας, τυχόν ιστορικό κατάθλιψης στο παρελθόν, οικονομικά προβλήματα.
Συνάμα, η μεγάλη αλλαγή της εικόνας της γυναίκας, η ίδια η αλλαγή ζωής στην οποία η μητέρα καλείται να προσαρμοστεί, ο αποχωρισμός σε διάφορα επίπεδα (από το μωρό που είχε στην κοιλιά, τον ύπνο, το σύντροφο, από τον προηγούμενο τρόπο ζωής, από τον ίδιο της τον εαυτό).
Βέβαια, τον σημαντικότερο ρόλο τον έχει το ίδιο το ψυχολογικό υπόβαθρο της γυναίκας που γίνεται μητέρα (συμπεριλαμβανομένων και υποσυνείδητων καταστάσεων που δε γνωρίζουμε κι επομένως δεν ελέγχουμε) και η προσωπικότητά της. Ωστόσο, η επιλόχειος κατάθλιψη μπορεί να εμφανιστεί χωρίς συγκεκριμένο λόγο και χωρίς την παρουσία στρεσογόνων παραγόντων, όπως επίσης και η παρουσία των παραπάνω μπορεί να επιβαρύνει, αλλά να μην οδηγήσει απαραίτητα σε επιλόχεια κατάθλιψη.
Μπορεί τελικά να ακούγεται “εύκολο” το να περιπέσει μια λεχώνα σε κατάθλιψη, όμως η κάθε μητέρα μπορεί να κάνει πολλά περισσότερα από το να είναι έρμαιο των εξωτερικών και εσωτερικών της καταστάσεων.
Δράστε προληπτικά
Λειτουργήστε, λοιπόν, προληπτικά:
– Συνδεθείτε με το μωρό σας. Όσο πιο κοντά του είστε, τόσο πιο ευτυχισμένες θα νιώθετε και θα αντλείτε δύναμη από το βλέμμα του και το χαμόγελό του. Οι ορμόνες της αγάπης κι ευτυχίας που παράγονται μέσα από αυτή τη σύνδεση είναι τόσο δυνατές που δύνανται να εξολοθρεύουν αρνητικές καταστάσεις, συνειδητές ή υποσυνείδητες.
– Θηλάστε. Ο θηλασμός βοηθάει τόσο με τις ορμόνες που εκκρίνονται όσο και με το δεσμό μητέρας και μωρού, τον οποίο προάγει κι ενισχύει. Είναι όμορφο το συναίσθημα ότι το μωρό σας συνεχίζει να αναπτύσσεται μέσα από το σήμα σας.
– Φροντίστε τη διατροφή σας, την εμφάνισή σας, τον εαυτό σας γενικά. Ακόμη και μέσα στο σπίτι προσπαθήστε να ντύνεστε με άνετα και χαρούμενα ρούχα, για να νιώθετε όμορφα με την εικόνα σας.
– Ξεκουραστείτε και χαλαρώστε όταν το μωρό κοιμάται. Το χρειάζεστε, καθώς βρίσκεστε σε περίοδο οργανικής ανάκαμψης κι ορμονικής αναπροσαρμογής. Και μην ξεχνάμε ότι το μωρό σας σας έχει ανάγκη επί 24ώρου βάσης.
– Να είστε επιεικής με τον εαυτό σας. Αρνητικά και αμφιθυμικά συναισθήματα είναι λογικό να βιώνονται τον πρώτο καιρό. Εσείς θα καταλάβετε αν ξεπερνιέται το όριο. Επίσης, μην περιμένετε ότι από την πρώτη στιγμή θα είστε η σούπερ μαμά. Ο ρόλος της μητρότητας μαθαίνεται σιγά σιγά.
– Βρείτε λίγη ώρα μέσα στην ημέρα να ασχοληθείτε με πράγματα που σας προκαλούν ευχαρίστηση. Βγείτε βολτούλες μαζί με το μωρό σας.
– Πρόσωπα με τα οποία υπάρχουν εσωτερικές ή εξωτερικές συγκρούσεις καλό είναι με σωστό και όμορφο τρόπο να κρατηθούν σε απόσταση.
– Βρείτε τρόπους να εκφράσετε την οικειότητά σας με το σύντροφό σας. Επιπλέον, κατανοήστε τη σημαντικότητα της σωστής και βαθιάς επικοινωνίας αυτή την περίοδο, αφού με τον ερχομό του μωρού αλλάζει τόσο η ζωή σας όσο και η σχέση σας.
– Μοιραστείτε τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας με όποιον βρίσκεται συναισθηματικά κοντά σας και μπορεί να σας νιώσει.
– Αν στο παρελθόν είχατε επιλόχειο κατάθλιψη ή άλλο ιστορικό κατάθλιψης, ενημερώστε το γυναικολόγο σας για να σας παραπέμψει σε κάποιον επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Η επιλόχειος κατάθλιψη είναι μια ψυχική νόσος που μπορεί και πρέπει να θεραπευθεί, αλλιώς τίθεται ο κίνδυνος να γίνει μόνιμο βίωμα. Δεν αφορά μόνο στη μητέρα, αλλά και στο μωρό, αφού αυτό είναι δέκτης της συναισθηματικής κατάστασης της μητέρας του. Επομένως, οτιδήποτε σας κάνει να νιώσετε ότι δεν είστε εσείς ή ότι δεν σας αρέσει αυτό που βιώνετε, είναι καλό εν τη γενέσει του να αξιολογηθεί από κάποιον ειδικό, προκειμένου να τύχει άμεσης διαχείρισης και να μην εξελιχθεί σε κάτι πιο δύσκολο. Μη διστάσετε σε καμία περίπτωση να λάβετε βοήθεια, ακόμη κι αν πιστεύετε ότι όλα θα περάσουν ή ότι μπορεί να είναι φυσιολογικό, αφού είναι μια κατάσταση που συνηθίζεται να συμβαίνει. Η μητρότητα είναι μια συγκλονιστική εμπειρία. Ας είναι η χαρά και η ομορφιά της δεδομένη για κάθε μητέρα και κάθε μωρό που έρχεται στον κόσμο!
Ευρυδίκη Κλειδή
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
